Ιστορική Αναδρομή

Το Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο ( Ε.Α.Ι.) ιδρύθηκε το έτος 1935 από την “Χριστιανική Κοινωνική Ένωση”. Ένα από τα πρώτα έργα του Ε.Α.Ι. υπήρξε η ίδρυση και λειτουργία του Νοσοκομείου “Ο Άγιος Σάββας”.

Η ίδρυση και λειτουργία αυτού του Νοσοκομείου αποτέλεσε πραγματοποίηση παλαιού ονείρου του εμπνευσμένου Καθηγητή και Ακαδημαϊκού Αριστοτέλη Κούζη, με συμπαραστάτες στο ανθρωπιστικό αυτό έργο τους Παναγιώτη Πουλίτσα Πρόεδρο του Συμβουλίου Επικρατείας και Παναγιώτη Μπρατσιώτη Καθηγητή Πανεπιστημίου και Ακαδημαϊκό, οι οποίοι συγκαταλέγονται στα πρόσωπα που κατά προτεραιότητα συγκρότησαν το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Ε.Α.Ι.

Αυτή η μικρή ομάδα έφερε σε πέρας το τεράστιο έργο της ανοικοδόμησης του Νοσοκομείου, βάσει σχεδίων που εκπόνησε δωρεάν ο Αρχιτέκτων Β. Τσαγκρής και σε χώρο που δωρήθηκε από το Δήμο Αθηναίων με πρωτοβουλία του τότε Δημάρχου Κωνσταντίνου Κοτζιά , στηριζόμενη και σε άλλα επίλεκτα μέλη της Αθηναϊκής Κοινωνίας που συναποτελούσαν το σωματείο «Χριστιανική Κοινωνική Ένωσις».

Στις αρχές του 1940 λειτουργούσαν στο Ίδρυμα τέσσερα νοσηλευτικά τμήματα, πέντε εξωτερικά ιατρεία και τέσσερα επιστημονικά εργαστήρια.

Κατά την επόμενη πενταετία με την αντίσταση της Ελλάδος εναντίον του άξονα, η κίνηση του ιδρύματος συγκεντρώθηκε στον αγώνα για την ύπαρξή του. Το 1945 επαναλειτούργησε κανονικά, το δε 1946 προστέθηκε στα δύο λειτουργούντα Ακτινοθεραπευτικά και τρίτο, ενώ εκσυγχρονίσθηκαν το Μικροβιολογικό και το Ακτινοδιαγνωστικό εργαστήριο.

Κατά την περίοδο 1950 – 1980 έγιναν τα εξής μεγάλα έργα:
• Θεμελιώθηκε η κεντρική πτέρυγα του ιδρύματος η οποία αφιερώθηκε στους «Αριστοτέλη και Ευγενία Κούζη » (1952)
• Διαμορφώθηκαν νέες αίθουσες Ακτινοθεραπείας (Κοβαλτίου 1960)’
• Άρχισαν οι εργασίες για την ανάπτυξη τμήματος Ισοτόπων οι οποίες περατώθηκαν τον επόμενο χρόνο (1961)
• Ανοικοδομήθηκε εξαόροφη πτέρυγα, η ΒΔ , που περιλαμβάνει τα ακτινοθεραπευτικά τμήματα, εξωτερικά ιατρεία, – αφιερωμένα στην μνήμη Παν. Μπρατσιώτη, – πέντε νοσηλευτικούς ορόφους δυνάμεως 145 κρεβατιών
• Θεμελιώθηκε η ΒΑ πτέρυγα το (1979)
• Αναδιοργανώθηκαν οι νοσηλευτικές μονάδες, τα εργαστήρια και ιδρύθηκαν νέες κλινικές (Κλινική Μαστού, Χειρουργικής Ογκολογίας, Β’ Γυναικολογική)’ ιδρύθηκε το Κέντρο Ογκολογικής Ερεύνης και Πειραματικής Χειρουργικής «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ » (1978).
Λεπτομέρειες για την δραστηριότητα του Ελληνικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου ( Ε.Α.Ι .) μέχρι και το 1979 παρέχονται στα πεπραγμένα 1965 – 1979, Αθήνα 1981.

Η περίοδος 1980 και εφεξής

Κατά την περίοδο 1980 και εφεξής επιτελέσθηκε ένα σημαντικό έργο εκσυγχρονισμού του Νοσοκομείου και των μέσων του, σε συνδυασμό με τη βελτίωση των όρων και των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων.

1. ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ

Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από: Την εξαίρεση του Νοσοκομείου από την εποπτεία του Υπουργείου Οικονομικών και την υπαγωγή του στην εποπτεία του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών (ΠΔ της 18-3-82, ΦΕΚ 136/Β/82)

Την ένταξη του Νοσοκομείου στο «Εθνικό Σύστημα Υγείας» ΕΣΥ (Ν. 1397/83), ακολουθώντας τις σχετικές ρυθμίσεις, ιδιαίτερα ως προς το εργασιακό καθεστώς και τη σχέση εργασίας των ιατρών, οι οποίοι υπάγονται πλέον στον κλάδο ιατρών ΕΣΥ του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στη συνέχεια, το Νοσοκομείο με απόφαση του ΔΣ εντάσσεται στο Δημόσιο Τομέα μετατρεπόμενο σε ΝΠΔΔ, με το ΠΔ 271/87

Ακολουθεί η ακύρωση του ως άνω ΠΔ (4462/88 απόφ . του Σ. τ. Ε) και η επανένταξη του και πάλι στον Δημόσιο τομέα, με το ΠΔ 384/89 (ΦΕΚ 169/Α/89). Παράλληλα εκδίδεται και επανεκδίδεται ο νέος Οργανισμός του Νοσοκομείου ως ΝΠΔΔ, (Υπ. αποφ . Α3ρ7οικ. 9971/15- 6-89 και Α3ρ7οικ. 10326/24-6-90 – ΦΕΚ 424/Β/90).

Στην περίοδο αυτή οργανώθηκε και λειτούργησε ένας αριθμός νέων ιατρικών τμημάτων και μονάδων, για τη διεύρυνση του πεδίου των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών, την εξασφάλιση της αυτοδυναμίας του νοσοκομείου, και την εναρμόνιση του προς τις σύγχρονες απαιτήσεις των ιατρικών εξελίξεων. Ειδικότερα οργανώθηκαν και λειτούργησαν η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.), το τμήμα Αξονικής Τομογραφίας, η Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού, το Πνευμονολογικό Τμήμα, η Μονάδα Υπερηχογραφίας, το Τμήμα Ανοσολογίας – Ιστοσυμβατότητας, το Ψυχιατρικό Τμήμα, δεύτερο Μικροβιολογικό, το Γναθοχειρουργικό.

Η Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού (ΜΜΜ) τέθηκε σε λειτουργία το 1989, για την αντιμετώπιση αιματολογικών κακοηθών νεοπλασμάτων και συμπαγών όγκων. Αποτελείται από την κλινική μονάδα, σε ειδικά διασκευασμένο «στείρο» θάλαμο με αρτιότατο εξοπλισμό , που εξασφαλίσθηκε από την κρατική επιχορήγηση και από δωρεές, για την αυτομεταμόσχευση και αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού των οστών, πλαισιωμένη από άρτια εξοπλισμένο εργαστήριο κρυοβιολογίας, όπου γίνεται η κατάψυξη, η διαφύλαξη και ο έλεγχος του μυελού.

Η Μονάδα λειτουργεί στα πλαίσια του Παθολογικού Τομέα, και με το ιατρικό προσωπικό του Αιματολογικού και του Β Παθολογικού Τμήματος, έχουν δε πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα 10 μεταμοσχεύσεις μυελού με απόλυτη επιτυχία. Στο Β’ Μικροβιολογικό Τμήμα οργανώνεται και τίθεται σε λειτουργία οροδιαγνωστικό εργαστήριο, για την εκτέλεση ειδικών μικροβιολογικών εξετάσεων που επιβάλλονται κυρίως για τους υποβαλλόμενους σε ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία νοσηλευόμενους. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξετάσεις αντισωμάτων για το τοξόπλασμα, εχινόκοκκο, λιστέρια, ωχρό τρεπόνημα, γονόκοκκο , χλαμυδια , ιό ερυθράς, κυτταρομεγαλοϊούς , ιούς έρπητα, αντιπυρηνικά αντιDΝΑ κλπ.

Η ΜΕΘ ήλθε να καλύψει από το 1987 τις ανάγκες νοσηλείας των βαρέως πασχόντων ασθενών του νοσοκομείου και την υποστήριξή τους κατά την εφαρμογή της θεραπείας τους, κυρίως μετεγχειρητικά, στις περιπτώσεις που η βαρύτητα της νόσου θέτει σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή. Με την ύπαρξη της ΜΕΘ διευρύνθηκαν οι δυνατότητες της Ιατρικής Υπηρεσίας για την αντιμετώπιση «δύσκολων» περιστατικών, οι δε ασθενείς έχουν πλήρη υποστήριξη μέσα στο Νοσοκομείο όταν η πορεία τους επιδεινώνεται σημαντικά. Παράλληλα, με δεδομένη την στενότητα κλινών ΜΕ Θ σε εθνικό επίπεδο, η ΜΕΘ εξυπηρετεί σημαντικό αριθμό περιστατικών που μεταφέρονται μέσω του ΕΚΑΒ.

Το Πνευμονολογικό Τμήμα λειτουργεί από το 1983 και καλύπτει με το εργαστήριο των λειτουργικών εξετάσεων αναπνοής (συγκρότημα αναπνευστικής λειτουργίας, ελεγχόμενο από ηλεκτρονικό υπολογιστή) το μεγαλύτερο φάσμα των πιο σύγχρονων δοκιμασιών της πνευμονολογικής λειτουργίας, εξασφαλίζοντας τον πληρέστερο έλεγχο, παρακολούθηση και προετοιμασία των ασθενών για το χειρουργείο.

Με τη δημιουργία του Τμήματος Αξονικής Τομογραφίας και της Μονάδας Υπερήχων, το Ίδρυμα έθεσε στην διάθεση των νοσηλευομένων του όλο το φάσμα των εν χρήσει μεθόδων διαγνωστικής απεικόνισης και τώρα προγραμματίζει την εισαγωγή της νέας μεθόδου που κερδίζει έδαφος, της Μαγνητικής Τομογραφίας.

Το Τμήμα Ανοσολογίας – Ιστοσυμβατότητας , με την ένταξη στο ΕΣΥ, εντάχθηκε στον εργαστηριακό Τομέα της Ιατρικής Υπηρεσίας, διατηρώντας και τις καθαρά ερευνητικές δραστηριότητες που είχε πριν στο Πειραματικό Κέντρο. Τέλος, πρόσφατα λειτούργησε το Γναθοχειρουργικό Τμήμα, ενώ το Ψυχιατρικό υποστηρίζει τις ειδικές ανάγκες που έχει ένα τμήμα των καρκινοπαθών νοσηλευόμενων του νοσοκομείου.

2. ΤΟ ΚΤΙΡΙΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ

Το κύριο έργο της περιόδου ήταν η ανοικοδόμηση και λειτουργία της ΒΑ πτέρυγας που αναπτύσσεται σε 9 επίπεδα συνολικού εμβαδού 6300 m2 και όγκου 25200 m3, είναι πλήρως κλιματιζόμενη και εξυπηρετείται από 6 σύγχρονους ασθενοφόρους ανελκυστήρες.

Το κόστος κατασκευής ανήλθε σε 440 εκατομ. δρχ. Περιλαμβάνει: Νοσηλευτική μονάδα 46 κλινών (4ος, 5ος & 6ος όροφος) κόστους 140.000.000 δρχ. που καλύφθηκε από την μεταθανάτια δωρεά της Ελένης Πολυμεροπούλου και είναι αφιερωμένη στη μνήμη αυτής και του συζύγου της.

Σύγχρονα χειρουργεία (2ος και 3ος όροφος), αφιερωμένα στη μνήμη του Προέδρου Καθηγητή Νικολάου Λούρου. Στο συνολικό εμβαδόν τους των 1660 m2 λειτουργούν 10 χειρουργικά τραπέζια και στεγάζονται 2 χώροι ανάνηψης ασθενών και 2 χώροι εργασίας αναισθησιολόγων, καθώς και όλοι οι απαιτούμενοι βοηθητικοί χώροι. Περιμετρικοί διάδρομοι διακίνησης ακαθάρτων εξασφαλίζουν την στειρότητα των χώρων των χειρουργείων. Πλήρη δίκτυα παροχής ιατρικών αερίων υποστηρίζουν τα χειρουργεία, με συστήματα ασφαλείας που εξασφαλίζουν υψηλή αξιοπιστία.

Μονάδα κεντρικής αποστείρωσης, (στον 1ο όροφο) 330 m2 που εξυπηρετεί όλο το νοσοκομείο, με πλήρη εξοπλισμό.

Χώρους εξωτερικών ιατρείων 500 m2 (1ος όροφος) οι οποίοι συμπληρώνουν αυτούς της ΒΔ πτέρυγας και στους οποίους λειτουργούν το ιατρείο του τμήματος μαστού, η μονάδα μαστογραφίας, το ψυχιατρικό και καρδιολογικό τμήμα.

Χώρους εστίασης (στο υπόγειο 500 m2 180 θέσεων) και εντευκτηρίου προσωπικού (στο ισόγειο, 200 m2, 70 θέσεων) καθώς και πιλοτής διαμορφωμένης σε καθιστικό χώρο.

Σύγχρονες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις και τα μηχανοστάσια στο δώμα.

Η ΜΕΘ 6 κλινών αναπτύχθηκε στον 2ο όροφο στον κόμβο των πτερύγων ΒΑ και ΒΔ. Καταλαμβάνει 230 m2 έχει υπερσύγχρονο εξοπλισμό και είναι σχεδιασμένη σύμφωνα με τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές αντιλήψεις. Στον ίδιο όροφο αναπτύχθηκαν επίσης, προς την Κεντρική Πτέρυγα, οι κοιτώνες εφημερευόντων ιατρών, με το εντευκτήριο των.

Ο σχεδιασμός της περιόδου 1980 – 1989 περιέλαβε και την μεταστέγαση των εργαστηριακών τμημάτων σε νέους σύγχρονους χώρους. Κατά την Α’ φάση του έργου μεταφέρθηκαν τα εργαστηριακά τμήματα Αιματολογικό, Κυτταρολογικό, το Τμήμα Ορμονικών Υποδοχέων του Βιοχημικού, καθώς και η Μονάδα Αιμοδοσίας και η Τράπεζα Αίματος, στον 1ο όροφο της Κεντρικής Πτέρυγας (ο οποίος κατεδαφίστηκε και ανοικοδομήθηκε ύστερα από ενίσχυση του φέροντος οργανισμού οπλισμένου σκυροδέματος) όπου δημιουργήθηκαν και οι κοινοί χώροι υποδοχής, γραμματείας, λήψεων και παρακεντήσεων. Το έργο άρχισε το 1985 και ετέθη σε λειτουργία το 1987. Καταλαμβάνει εμβαδόν 680 m2, με συνολικό κόστος κατασκευής 205 εκατομ. δρχ.

Το 1989, ξεκίνησε η Β’ φάση του έργου, μετά την μεταφορά των χειρουργείων στην ΒΑ πτέρυγα. Ήδη σήμερα το έργο παραδίδεται σε χρήση, στεγάζοντας στον 1ο όροφο της Παλαιάς Πτέρυγας τα εργαστηριακά Τμήματα Βιοχημικό, Α’ και Β’ Μικροβιολογικό και Αιματολογικό, σε συνολικό εμβαδόν 380 m2 με συνολικό κόστος 120 εκατ. δρχ.

Ακόμη μέσα στο 1989 ξεκίνησε, και αποπερατώθηκε το 1990, το έργο της ανακαίνισης της όψεως επί της Λεωφ. Αλεξάνδρας και του κλιματισμού των μη κλιματιζόμενων θαλάμων.

Με το έργο αυτό, δωρεά του ιδρύματος Αριστοτέλους & Ευγενίας Κούζη : α) αναδεικνύεται η κύρια όψη του ιδρύματος, και βελτιώνεται η αισθητική εμφάνιση του κτιρίου, ενώ β) με τον κλιματισμό και την ηχομόνωση όλοι πλέον οι θάλαμοι του νοσοκομείου είναι κλιματιζόμενοι, προσφέροντας ανθρώπινες συνθήκες παραμονής και νοσηλείας στους ασθενείς κατά το θέρος, ιδιαίτερα μετά τα τελευταία χρόνια που οι μεταβολές των κλιματολογικών συνθηκών δημιούργησαν έντονα προβλήματα κατά τις περιόδους του καύσωνα.

3. Η ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

Σε μεγάλη έκταση ανανεώθηκε ο υπάρχων εξοπλισμός, ενώ προστέθηκαν νέα όργανα, συσκευές και μηχανήματα. Έτσι εξοπλίσθηκαν:4. Η ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Σε μεγάλη έκταση ανανεώθηκε ο υπάρχων εξοπλισμός, ενώ προστέθηκαν νέα όργανα, συσκευές και μηχανήματα. Έτσι εξοπλίσθηκαν:

Τα νέα χειρουργεία με σύγχρονης τεχνολογίας εξοπλισμό, συσκευές και μηχανήματα, συνολικής αξίας 220 εκατ. δρχ. περίπου, σύμφωνα με τις αυξημένες απαιτήσεις λειτουργίας και ασφάλειας: 10 ηλεκτροκίνητα χειρουργικά τραπέζια με προσθαφαιρούμενες επιφάνειες και πλήρη σειρά εξαρτημάτων, σύγχρονα αναισθησιολογικά μηχανήματα, διαθερμίες, μικροσκόπιο μικροχειρουργικής, ακτινολογικά μηχ/τα με σύστημα «συγκράτησης» εικόνων, συσκευές Laser , monitors, αναπνευστήρες, οξύμετρο, καπνογράφος , απιδινωτές με monitors, ειδικές ηλεκτρονικές ενδοσκοπικές τράπεζες, συσκευές θέρμανσης αίματος, βρογχοσκόπια, ενδοσκόπια , γαστροσκόπια, φορητές αναρροφήσεις κλπ.

Η μονάδα κεντρικής αποστείρωσης με 3 αποστειρωτικούς κλιβάνους, πλήρες συγκρότημα πλύσης, κλπ, κατά τα πλέον σύγχρονα πρότυπα.

Η ΜΕΘ, με 6 παρακλίνια monitors για την συνεχή παρατήρηση και άμεση επισήμανση των προβλημάτων των ασθενών, κεντρική μονάδα ελέγχου με Η/Υ, 6 σύγχρονους αναπνευστήρες, 2 αναλυτές αερίων αίματος, απινιδωτή κλπ. ενώ, αγοράσθηκαν, μεταξύ άλλων:

•Δύο νέοι μαστογράφοι, 25 εκατ. δρχ.
•Ένας υπερηχογράφος, 11 εκατ. δρχ., δωρεά Ιδρύματος Αριστοτέλους & Ευγενίας Κούζη
•Ο αξονικός τομογράφος, δωρεά Ιδρύματος Αριστοτέλους & Ευγενίας Κούζη, αξίας 90 εκατ. δρχ.
•Μηχάνημα κοβαλτίου, 51 εκατ. δρχ., με κρατική επιχορήγηση,
•γ-camera, 55 εκατ. δρχ., δωρεά του Ιδρύματος Αριστοτέλους & Ευγενίας Κούζη
•Μηχάνημα μεταφόρτισης ραδιενεργών πηγών (After Loading), 13 εκατ. δρχ. δωρεά της ΔΕΠΑΝΟΜ.
•Συσκευές χειρουργικών Laser (ND – YAG και διοξειδίου του άνθρακα), 39 εκατ. δρχ., δωρεά Σπυρίδωνος Ποταμιάνου.
Τα έτη 1995 – 1996 προσετέθη ο κάτωθι εξοπλισμός :
•Γραμμικός επιταχυντής 18 MeV
•Σύστημα Στερεοτακτικής – Ακτινοχειρουργικής (X-Ray knife)
•Σύστημα ολόσωμης Ακτινοβόλησης με σάρωση
•Μονάδα Κοβαλτιοθεραπείας Theratron
•Γραμμικός Επιταχυντής Ηλεκτρονίων 10MeV

Κατά την περίοδο αυτή το Επενδυτικό Πρόγραμμα του Ιδρύματος επιχορηγήθηκε από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων με το ποσό των 620 εκατ. δρχ., ενώ παράλληλα η Ελληνική Κοινωνία, με την πάντοτε γενναιόδωρη και πρόθυμη συμπαράσταση εκλεκτών τέκνων της, ενίσχυσε το όλο πρόγραμμα με δωρεές οι οποίες ανέρχονταν κατά την περίοδο αυτή σε εκατοντάδες εκατομμυρίων δρχ. (μεταξύ των οποίων ενδεικτικά αναφέρονται οι δωρεές της Χαλυβουργικής ΑΕ, της Μαρίας χήρας Παντελή Λαιμού, της Ελένης Πολυμεροπούλου, της Αταλάντης Πατέρα, της οικογένειας Πολυκάρπου Κακοσαίου, του Σπυρίδωνος Ποταμιανού, της Αναστασίας Πίντου κλπ).

Τα έσοδα από την λειτουργία του νοσοκομείου καλύπτουν μόλις το 10% με 15% των ετήσιων λειτουργικών δαπανών του. Τη διαφορά καλύπτει η κρατική επιχορήγηση. Η διάρθρωση αυτή είναι άμεση συνέπεια της ακολουθούμενης από το κράτος πολιτικής νοσηλειών, και ουσιαστικά πρόκειται για επιδότηση των ασφαλιστικών οργανισμών και φορέων.

Είναι προφανές ότι το επενδυτικό πρόγραμμα του νοσοκομείου (κτιριολογικό, ανανέωση και εκσυγχρονισμός του εξοπλισμού) δεν μπορεί να είναι αυτοδύναμο και αυθύπαρκτο. Το Ίδρυμα καταβάλλει κάθε προσπάθεια για την έξωθεν εξεύρεση των απαιτούμενων πόρων με την ένταξη έργων στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ή την εξασφάλιση χρηματοδότησης από κοινοτικά προγράμματα, και ευγνωμονεί τον μεγάλο αριθμό των ευεργετών και δωρητών του για την αυθόρμητη συμπαράσταση τους.